NANOTEKNOLOJİ VE SAĞLIK
Dünyadaki yeni bilimsel ve teknolojik buluşlar insanların hayatını kolaylaştırıp fayda sağlarken aynı zamanda insanların yaşamını sosyal ve ekonomik yönde de değişime uğratmaktadır. Günümüzde bilim ve teknolojinin yeni buluşlarının desteği ile dünyada yaşanan metamorfozların, geleceği nasıl etkileyeceği önceden görülerek negatif etkilerine karşı olası önlemler almak gerektiği görülmüştür.
NANOTEKNOLOJİ NEDİR?
Nanoteknoloji fizik, kimya, biyoloji ve mühendislik alanlarında kullanılan birçok malzeme, cihaz ve sistemlerin işlevlerde çalışmasını sağlayan bir alandır. Nano, ‘cüce’ anlamına gelen Yunanca dilinden gelir. Mevcut teknik anlamda bir nanometre(nm), metrenin milyarda birine denk gelmektedir. Nanoteknoloji milyarda bir ölçekte çalışan bir teknolojiyle ürünlerde/tekniklerde yenilik yaratmak veya yeni ürünler/teknikler geliştirmektir. 1–100 nanometre boyutlarda, atomik ve moleküler seviyede maddelerin anlaşılması, kontrol edilmesi ve atomsal seviyede değiştirilip, işlevsel hale getirilmesi Nanoteknoloji biliminin esas konusunu oluşturur.
Nanoteknoloji, maddeler üzerinde daha elastik operasyon yapılmasına izin verir. Nano boyutlu maddeler makro boyutlu maddelerden farklı davranabilir. Örneğin normalde ışığı ve elektriği iletmeyen maddeler nano ölçekte incelendiğinde tam tersi bir özellik gösterebilir. Canlı organizmalar nanoteknoloji chipleri ve özel donanımlar ile uzaktan kontrol edilebilir.
NANOTEKNOLOJİNİN AMAÇLARI
- Nanometre boyutunda yapıların fiziksel özelliklerinin anlaşılması,
- Nanometre ölçekli yapıların tahlili
- Alışılmadık ve üstün malzeme ve üretim süreçlerinin özelliklerini elde etmek,
- Daha dayanıklı, hafif yapılar,
- Daha az malzeme ve enerji tüketimi
- İlaç sektörü,
- Gen uygulamaları,
- Kardiyak tedavisi,
- Kanserlerin tedavisi,
- Diş bakımı,
- Ortopedi uygulamaları,
- Kozmetik
SAĞLIKTA NANOTEKNOLOJİ
Nanoteknolojinin sağlık uygulamaları arasında, hastalıkları teşhis etmek, izlemek, tedavi etmek ve önlem almak için kullanılan nano boyutta materyaller ve nano elektronik biyosensörler yer almaktadır. Nanoteknoloji ile tıp alanında mevcut hastalıkların canlı anatomisi üzerinde daha fazla araştırma yapılabilir. Her türlü tedavi edici mekanizmaları düzenlemek için geliştirilen nano-implatlar veya nano-veziküller, tanı amacıyla geliştirilen nano-sensörler araştırma aşamalarını gelişmiş tıp alanında kullanılan nanoteknolojik ürünlerdir.
Nanoteknolojinin Sağlıkta Kullanım Alanları:
İlaç Sektöründe Nanoteknoloji
Nanoteknolojinin temel amaçları ilaç salınımı, ilacın iletkenliğini, kontrollü salınımını ve hedeflenen ilaç dağıtımını artırmaktır. Nanokapsülleri veya nanopartikülleri geleneksel ilaç taşıma sistemi amaçlanmadığından i normal ve hassas vücut hücrelerinde yan ve toksik etkilere neden olur. Günümüzde ilaçlar, nano boyutlardaki küre ve kapsüllerin içine yerleştirilerek kandan kapiler damarlar yardımıyla dokulara doğrudan etki gösterebilmekte, doku içirişinde istenen ektin konsantrasyona erişebilmekte, böylece sistemik etki yerine bölgesel etki sağlanmaktadır.
Gen Uygulamalarında Nanoteknoloji
Nanoteknoloji uygulamaları onarılan ve hatalı genlerin yerleştirilmesinde ortaya çıkan bir yöntemdir.
Kardiyak Tedavisinde Nanoteknoloji
Nanoteknoloji ve nanotip uygulamalarının bir örnek olarak manyetik özelliklere sahip ve yüzeyleri damar daralma veya tıkanmalarının olduğu bölgeleri tanıma yeteneğine sahiptir. Biyomoleküller ile donatılmış olan polimerik nanopartiküllerin hazırlanması ve karakterizasyonu kardiyak ilaç uygulamalarında, kardiyovasküler hastalıkların engellenmesinde, artiyellerin yerinin belirlenmesinde ve taşınmasında kullanılan etkili bir tedavi yöntemidir.
Kanserlerin Tedavisinde Nanoteknoloji
Kanser tedavilerinde; radyoterapi, kemoterapi ve cerrahi kullanılan başlıca yöntemlerdir. Cerrahi yöntemlerin organlara zarar verme, kanserin tekrarlama riski ve her kanser türüne uygulanamaması gibi dezavantajları vardır. Radyoterapinin kanserli hücrelerin yanında sağlıklı hücrelere de zarar vermesi, radyasyon dağılımının tüm kanser hücrelerinde eşit yoğunlukta olmaması ve radyasyona maruz kalan dokuda fonksiyon kaybı oluşması bu yöntemin dezavantajlarını oluşturur.
Vücuda gönderilen nano robotlar ve alınan nano partiküllü ilaçlar sayesinde kanserli hücreler diğer hücrelere zarar verilmeden yok edilmektedir.
Diş Bakımında Nanoteknoloji
Dişçilikte ağrısız diş işlemleri, dolgular, görünüm olarak mükemmel dişler nanoteknolojiler sayesinde mümkün olacaktır. Birçok diş malzemeleri nanopartikül içerir. Özellikle rezin esaslı kompozit malzemeler, simanlar ve implant malzemeleri bu grubun en önemlileridir. Nanodişçilik, nanomalzemeler, doku mühendisliği, dental nanorobotlar ve nanoteknolojinin çeşitli bileşenlerinin uygulamasıyla ağız sağlığını korumak mümkün olacaktır.
Ortopedi Tedavisinde Nanoteknoloji
Kemik hücrelerinin etkileşiminde, aşılanmasında, kemiklerin düzeltilmesinde ve protezlerin mikro düzeyde etkileşimini sağlayan bir tedavi yöntemidir.
Kozmetikte Nanoteknoloji
Nanoteknolojilerin ve nanomalzemelerin uygulamaları nemlendiriciler, saç bakım ürünleri, makyaj ve güneş kremi dahil birçok kozmetik ürünlerinde bulunabilir.
NANOTEKNOLOJİK ÜRÜNLERİN RİSKLERİ
Sürekli insan hayatına kolaylıklar sağlayan, daha fazla tüketilmeye başlayan nanoteknoloji ürünlerinin olumlu etkilerinin yanında zararlı yanlarının olduğu bilinmektedir.
- Canlı uygulamaların uzun vadeli etkileri hakkında çok az bilgi vardır.
- Vücutta birikme olasılığı vardır.
- Moleküler özelliklerinden dolayı solunum yolları, merkezi sinir sistemi ve cilt üzerinde toksik etki yapma potansiyeline sahiptir.
- Kalp ritmi hızının bozulmasına neden olabilir.
Mühendislik, fizik, kimya ve biyoloji türevleri kapsayan multidisipliner bir alan olan nanoteknoloji, toplumumuzda giderek daha da önemli bir rol almaktadır. Mevcut çalışmaların çok az sayıda yetersiz olduğunu vurgulayarak, bu konuda yeni çalışmalara ihtiyaç olduğunu vurguluyor. Bu nedenle nano partiküllerin, insan sağlığı, özellikle solunum sistemi, çevre üzerindeki olası olumsuz etkileri daha fazla olduğu görülmüştür.
